Hekatomba na osi czasu

Data zbrodni:

• 20 czerwca 1944 r. 

 

 

Miejsce zbrodni: zobacz na mapie 

• Majątek Glinciszki, powiat wileńsko-trocki.

 

 

Ofiary:

• Wśród trzydziestu trzech ofiar były również kobiety do 84 lat i dzieci od 4 lat. Policjanci wypuścili z miejsca egzekucji Władysława Klukowskiego, który porozumiał się z nimi w języku litewskim, a ranny J. Balenda zdołał uciec. W trakcie śledztwa przeprowadzonego przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku ustalono nazwiska zamordowanych mieszkańców majątku Glinciszki: Ludmiła Koneczna, ur. 1904 r., nauczycielka; Jarosław Koneczny, ur. 1930 r.; Salomea Bałenda, ur. 1898 r.; Wanda Bałenda, ur. 1923 r.; Irena Bałenda, ur. 1929 r.; Teresa Bałenda, ur. 1941 r.; Joanna Wiszkiel, ur. 1866 r.; Michał Stankiewicz, ur. 1878; Apolonia Stankiewicz, ur. 1881; Maria Szałkowska, ur. 1923 r.; Wacław Szałkowski, ur. 1920 r.; Maria Matalaniec, ur. 1922 r.; Helena Matalaniec, ur. 1941 r.; Jadwiga Nowicka ur. 1920 r.; Władysława Nowicka, ur. 1939 r.; Helena Łukasik, ur. 1911 r.; Bohdan Łukasik, ur. 1939 r.; Paweł Bitowt, ur. 1911 r.; Felicja Szewiel, ur. 1901 r.; Aleksandra Szewiel, ur. 1932 r.; Marianna Szewiel, ur. 1934 r.; Karol Szymaniec, wiek ok. 80 lat; Feliks Wenclewski, Konstancja Wenclewska, Konstanty Wenclewski, ur. 1936 r.; Longin Zienkiewicz, ur. 1909 r.; Józef Żytliński, ur. 1928 r.; Jankowski, ur. 1860 r.; Romejko, oraz doprowadzonych na egzekucje z pobliskich wsi Wierszminyi Sprena: Józefa Klukowskiego, ur. 1908 r.; Mieczysława Sobolewskiego, ur. 1922 r.; Antoniego Mieżańca, ur. 1927 r.; Władysława Mackiewicza, ur. 1924 r.

 

 

Sprawcy:

• Policyjna kompania samoobrony z Podbrzezia.

 

 

Okoliczności zbrodni: 

W dniu 20 czerwca 1944 r. w okolicach Podbrzezia patrol 5 Brygady AK „Łupaszki” udał się do administrowanego przez Niemców majątku w Glinciszkach i zaopatrzył się w żywność i bydło (lub jak podają inne źródła spirytus wytwarzany w terenowej gorzelni). W tym czasie przybyli do Glinciszek żołnierze litewskiej 3 Kompanii 258 Batalionu Ochrony Jednostek Litwy stacjonujący w Podbrzeziu pod dowództwem Leutnanta Petrasa Polekauskasa. Podczas stoczonej z oddziałem AK potyczki zginęło 4 litewskich policjantów (2 z nich zmarło na miejscu zdarzenia, 2 z nich zmarło później na skutek zadanych ran), a kilku zostało rannych. W odpowiedzi na tę potyczkę zbrojną tego samego dnia do majątku przybyła kompania samoobrony z Podbrzezia i zaprowadziła ok. 30 osób zatrudnionych w majątku w Glinciszkach wraz z rodzinami na szosę i dokonała rozstrzelania. Pozostali mieszkańcy majątku Glinciszki uniknęli egzekucji, gdyż Litwini zostali powstrzymani przez zarządzającego majątkiem uzbrojonego Holendra. Tego samego dnia w brutalny sposób został zamordowany wracający z majątku do Wilna zarządca Władysław Komar, którego zwłoki zostały zakopane przy drodze.

 

 

Warte odnotowania:

Majątek w Glinciszkach należał do grupy majątku Anowil, której dyrektorem był Władysław Komar.

W odpowiedzi na zbrodnię popełnioną w majątku Glinciszki dowódca 5 Brygady AK „Łupaszko” zorganizował w dniu 23 VI 1944 r. odwet któremu była przeciwna Komenda Okręgu AK. Została wówczas spacyfikowana wieś Dubinki, w której mieszkały rodziny niektórych policjantów, dokonujących mordu w Glinciszkach. Wśród 27 ofiar była również Polka Anna Górska z 4 letnim synkiem.

 

Bibliografia:

 

Archiwum Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku 

Lietuvos Centrinis Valstybes Archyvas Vilnius

Lietuvos Ypatingasis Archyvas Vilnius  

Prokuratura Generalna Republiki Litewskiej – Prokuratura Dzielnicowa Rejonu Wileńskiego

M. Tomkiewicz, Zbrodnia w Ponarach 1941-1944, Warszawa 2008. 

D. Fikus, Pseudonim „Łupaszka” z dziejów V Wileńskiej Brygady Śmierci i mobilizacyjnego ośrodka Wileńskiego Okręgu AK, Warszawa 1990

R. Korab –Żebryk, Biała księga w obronie AK na Wileńszczyźnie, Lublin 1991.

W. Staniewicz, Wilno w latach drugiej wojny światowej 1939-1945, Poznań 1946. 

 

Autor: Monika Tomkiewicz