Hekatomba na osi czasu

11 września 1939 r.

Wielka Wieś (dziś: Władysławowo) – Zbrodnia pomorska

Data zbrodni:

• 11 września 1939 r.

Miejsce zbrodni: zobacz na mapie

• WielkaWieś, ul. Bohaterów Kaszubskich (dziś: Władysławowo, ul. Męczenników Wielkiej Wsi)

Ofiary:

• udało się ustalić nazwiska następujących zamordowanych osób: Marian Buczkowski vel Baczkowski, Alojzy Bold, Leon Bzik, Paweł Bzik, Franiczek Brzozowski, Wiktor Ceynowa, Józef Derc, Józef Dettlaf, Juliusz Dettlaf, Alfons Gola, Leon Gogolaski vel Gogolastyn, Karol Hasse, Stanisław Janicki, Wacław Jeżewski, Józef Koziróg, Bernard Mielewczyk, Paweł Mielewczyk (lat 8), Józef Nadolski, Stefan Nadolski, Ludwik Nowak, Ludwik Nowakowski, A. Pomieczyński, Stanisław Staniszewski, Franciszek Urban, Leon Wrecza, Franciszek Wrecza.

Sprawcy:

• nieustalonaformacja niemiecka; w ankietach „Egzekucje” i „Prześladowania i eksterminacja inteligencji” podano, że zbrodni dokonali funkcjonariusze SS.

Okoliczności zbrodni:

11 września 1939 r. w Wielkiej Wsi Niemcy rozstrzelali 26 polskich zakładników (w tym jedno dziecko); byli wśród nich cywile (głównie rybacy pojmani w wyniku łapanki) oraz marynarze i podoficerowie byłego dywizjonu lotniczego. Wszyscy zostali wyprowadzeni ze swoich domów i zamordowani za rzekome krzywdy wyrządzone miejscowym Niemcom i współpracę z Wojskiem Polskim. Na miejsce egzekucji wyznaczono teren posesji przy ul. Bohaterów Kaszubskich (dziś Męczenników Wielkiej Wsi), gdzie usytuowany był parterowy dom, a za nim duża stodoła.

Warte odnotowania:

Zwłoki rozstrzelanych zakopano niedaleko kaplicy św. Wojciecha w Hallerowie. Po wojnie ciała przeniesionona cmentarz choleryczny pod Swarzewem, gdzie spoczywają do dziś.

Bibliografia:

Koniec walk i początek represji. Władysławowo ciekawostki sprzed lat, cz. XII, „Ziemia Pucka”, 14 V 2014 r.

MatyniaJ., Na szlakach walk i męczeństwa województwa gdańskiego w latach 1939–1945, Gdynia 1967.

MilczewskiZ., Wejherowo i powiat morski wrzesień 1939–maj 1945, Rumia 1996.

Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945, województwo gdańskie, oprac. Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce przy współudziale Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Gdańsku, Warszawa 1987.

Autor:

dr hab. Monika Tomkiewicz