Hekatomba na osi czasu

Data zbrodni:

• październik 1939 r. 

Miejsce zbrodni: zobacz na mapie

• Sośno, powiat sępoleński

Ofiary:

• polska ludność cywilna, mieszkańcy Sośna

Sprawcy:

• etniczni Niemcy – członkowie Selbstschutz Westpreussen działający pod nadzorem SS. Według relacji świadków rozstrzeliwań mieszkańców Sośna dokonali Helmut Wiedenhöft, Johann Burmann oraz Block. Za przeprowadzenie egzekucji ponosił odpowiedzialność miejscowy arystokrata, właściciel majątku Sośno, a równocześnie dowódca Selbstschutzu w okręgu Sośno baron Herman Wendolin Lütke von Ketelhodt. Sprawcy nie ponieśli konsekwencji za swoje czyny. 

Okoliczności zbrodni:

ofiarami zbrodni byli mieszkańcy Sośna, członkowie rodziny Langowskich i Stankiewiczów oraz Dionizy Chylewski, łącznie osiem osób. Egzekucja, w której zginęli Wacław Stankiewicz, jego żona Katarzyna Stankiewicz primo voto Langowska oraz jej dzieci Alfons Langowski, Helena Langowska, a także wspólne dzieci Kazimierz Stankiewicz, Franciszek Stankiewicz i Edmund Stankiewicz miała miejsce 2 października 1939 r. w lesie w okolicach Sośna. W 1962 r. odbyła się ekshumacja. Szczątki pochowano w mogile przed kościołem Niepokalanego Serca Maryi w Sośnie. Również 2 października 1939 r. Niemcy przyszli do domu rolnika Dionizego Chylewskiego i wyprowadzili go w kierunku lasu, gdzie został rozstrzelany. Rodzina nie wiedziała co się z nim stało. Pod koniec 1939 r. nieznany Niemiec powiedział żonie Wiktorii, że jej mąż nie żyje. 14 grudnia 1945 r. odbyła się ekshumacja.     

Warte odnotowania:

Langowscy i Stankiewiczowie zostali zamordowani najprawdopodobniej w odwecie za działalność członka ich rodziny Konrada Langowskiego, który jako żołnierz Wojska Polskiego na początku września 1939 r. poinformował swoich dowódców o szpiegowskiej działalności jednego z żołnierzy polskiej armii pochodzenia niemieckiego. Po powrocie do Sośna Selbstschutz uwięził Langowskiego, udało mu się jednak uciec. Jeszcze w czasie wojny dowiedział się o rozstrzelaniu swojej matki, jej drugiego męża i ich dzieci. Przyczyną śmierci Dionizego Chylewskiego była jego przedwojenna aktywność i zaangażowanie w życie społeczno-polityczne wsi. 
  

Źródła:

- Archiwum Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku, S 99/2010/Zn, akta śledztwa w sprawie zabójstwa dokonanego jesienią 1939 roku w Sośnie pow. Sępólno Krajeńskie członków rodziny Langowskich: Alfonsa. Helenę, członków rodziny Stankiewiczów: Kazimierza, Franciszka, Edmunda, Wacława i Katarzynę przez Helmuta Wiedenhöfta, Burmanna i barona von Ketelhodta.

- Góra M., Zbrodnie niemieckie na terenie parafii Niepokalanego Serca Maryi w Sośnie [w:] Szkice z dziejów Sośna i Krajny, Pelplin 2018, s. 62–92. 

Autor: Izabela Mazanowska