Hekatomba na osi czasu

Data zbrodni:

• październik 1939 r. 

Miejsce zbrodni: zobacz na mapie

• las w okolicach wsi Rusinowo, powiat rypiński  

Ofiary:

• polska ludność cywilna, Żydzi

Sprawcy:

• etniczni Niemcy – członkowie Selbstschutz Westpreussen działający pod nadzorem SS. Największą odpowiedzialność za zbrodnie popełnione na terenie powiatu rypińskiego ponosi dowódca powiatowy Selbstschutzu, oficer SS Friedrich Kniefall. Ważną rolę w tworzeniu rypińskiego Selbstschutzu odgrywał przedwojenny nauczyciel i kierownik niemieckiej szkoły w Somsiorach August Nikolai. Według świadków w egzekucjach mieli brać udział Otto Bendlin, Henryk Schlieske, Albert Nickel, Fryderyk Gramze i inni. Żaden ze sprawców popełnionych zbrodni nie został ukarany. 

Okoliczności zbrodni:

egzekucje w lasku rusinowski zaczęły się prawdopodobnie na początku października 1939 r., byli dowożeni m. in. z Domu Kaźni w Rypinie, w dniach 11-13 października 1939 r. Selbstschutz rozstrzelał ok. 150 osób narodowości polskiej i żydowskiej z Rypina i okolicznych miejscowości. Na miejsce pochówku wykorzystano okopy, które powstały przed wojną. 

Źródła: 

- Archiwum OKŚZpNP w Gdańsku, Ds. 23/65, Śledztwo w sprawie zabójstw ludności narodowości polskiej i żydowskiej jesienią 1939 r. na terenie miasta i powiatu Rypin.  

- Krajewski M., W cieniu wojny i okupacji. Ziemia Dobrzyńska w latach 1939-1945, Rypin 1995. 

- Zbrodnie niemieckie na Ziemi Dobrzyńskiej (byłe powiaty Lipno i Rypin) w latach 1939-1945, red. A. Szalkowski, P. Gałkowski, Rypin 2019.

Autor: Izabela Mazanowska