Polska Hekatomba
Polska Hekatomba
11 września 1939 r.
Rumia – Zbrodnia pomorska
Data zbrodni:
Miejsce zbrodni: zobacz na mapie
Ofiary:
Sprawcy:
Okoliczności zbrodni:
11 września 1939 r. na placu przed kościołem w Redzie zgromadzono aresztowanych Polaków. Mieli zostać przeprowadzeni pieszo do wejherowskiego więzienia. Nad zebranymi znęcał się gajowy lasów prywatnych hrabia Keyserling. Na placu dokonano selekcji zatrzymanych – osoby powyżej 50. roku życia(w tym m.in.: Jan Klawikowski, Józef Konewka, Grzegorz Rzepai Leon Semmerling) zostały zwolnione. Wszystkich pozostałych posądzono o szpiegostwo, zaprowadzono do ogrodu posesji nr 10 przy ul. Zbychowskiej w Rumi, a następnie rozstrzelano. Zwłoki przez kilka godzin pozostawiono na miejscu zbrodni, a potem nieustaleni cywile lub żołnierze zakopali ciała w zbiorowej mogile. Po odnalezieniu grobu przez Alojzego Semmerlinga rodziny zmarłych dokonały ekshumacji i pogrzebały ciała na cmentarzu w Rumi.
Warte odnotowania:
Starcia na terenie Rumi pomiędzy pododdziałami 207. Dywizji Piechoty Landwehrya I Morskim Pułkiem Strzelców i III Batalionem Rezerwowym trwały od 9 do 11 września 1939 r. Na skutek walk miasto zostało poważnie zniszczone, głównie przez obstrzał artyleryjski, bombardowania i wzniecone pożary. Odnotowano wówczas również straty wśród ludności cywilnej, która padła ofiarą działań wojennych lub została rozstrzelana w trakcie egzekucji przeprowadzonej przez żołnierzy Wehrmachtu i członków towarzyszących im oddziałów SS. Niemcy od samego początku podejrzewali cywilów o wspieranie polskich oddziałów, dlatego zapadła decyzja o ich wyrywkowym zatrzymywaniu. Ujętych mężczyzn bezpodstawnie traktowano jak dywersantów i rozstrzeliwano na podstawie pojedynczych rozkazów dowódców pododdziałów Wehrmachtu lub HeimwehrDanzig, głównie w akcie zemsty za doznane straty, a nie na podstawie wcześniej przygotowanych list proskrypcyjnych.
Bibliografia:
Archiwum Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku, S 72.2009.Zn, Śledztwo w sprawie zabójstw dokonanych we wrześniu 1939 r. w Rumi osiemnastu Polaków przez żołnierzy Wehrmachtu lub członków SS, Protokół oględzin miejsca zbrodni przy ul. Zbychowskiej w Rumi, 27 IX 1979 r.
Historia Redy, red. J. Treder, Wejherowo 2006.
RechlingH. von, Mit einer pommerschen Landwehrdivision gegen Gotehnafen und Hela, Riga 1941.
Autor:
dr hab. Monika Tomkiewicz
---------------------------
11 września 1939 r.
Rumia – Zbrodnia pomorska
Data zbrodni:
Miejsce zbrodni: zobacz na mapie
Ofiary:
Sprawcy:
Okoliczności zbrodni:
10 września nastawniczy na stacji Rumia Albert Bisha vel Bissa przepuścił polski pociąg pancerny Lądowej Obrony Wybrzeża „Smok Kaszubski” wycofujący się w kierunku Gdyni. Po powrocie do domu, obawiając się represji, załadował swoje mienie na furmankę i wraz z rodziną udał się w kierunku Redy. Nim zdążył wyjechać,niedaleko domu został zatrzymany przez niemiecki patrol i zaprowadzony do dowództwa oddziału Wehrmachtu. Został zwolniony i udał się do domu, do którego przyjechał kolejarz z Redy Franciszek Matys. Następnego dnia oboje zostali zastrzeleni, przed budynkiem.
Warte odnotowania:
po wojnie w Niemczech prowadzono postępowania w sprawie wyżej opisanych zbrodni. Zentrale Stelle der LandesjustizverwaltungenzurAufklärungnationalsozialistischerVerbrechen(Centrala Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych) w Ludwigsburguzakwalifikowała te czyny jako zbrodnie wojenne i przekazała sprawę do prokuratury w Getyndze.Ta w 1983 r. umorzyła postępowanie, uznając dowody za niewystarczające. Wskazywano, że ponieważ znane są jedynie nazwy jednostek Wehrmachtu z tego terenu, natomiast „nie zostały podane żadnego rodzaju cechy indywidualizujące określonych sprawców, to wyjaśnienie tych czynów po ponad 40 latach jest wykluczone”.
Bibliografia:
Archiwum Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku, sygn. S 72.2009.Zn, Śledztwo w sprawie zabójstw dokonanych we wrześniu 1939 r. w Rumi osiemnastu Polaków przez żołnierzy Wehrmachtu lub członków SS.
Chudy A., Reda – 1939. Tragedia Wejherowskiej Kompanii Ochotniczej. Tajemnica zbiorowej żołnierskiej mogiły w Redzie, b.m.r.
Autor:
dr hab. Monika Tomkiewicz
--------------------------------
12 września 1939 r.
Rumia – Zbrodnia pomorska
Data zbrodni:
Miejsce zbrodni: zobacz na mapie
Ofiary:
w piwnicy bloku Bernarda Freitaga przy ul. Kościelnej w Rumi zamordowani zostali: Jan Bieszke (lat 16), Franciszek Bieszke (lat 43), Bernard Freitag (lat 43), Jan Kwidzyński (lat 31), Paweł Szewda (lat 34), Józef Wieczorek (lat 31), Leon Wreza (lat 34). Oprócz tego zastrzelono trzech uciekających: Jana, Józefa i Leona Freitagów.
W piwnicy domu przy ul. Lipowej w Rumizostali rozstrzelani dwaj bracia – Hilary i Roman Jarzębińscy.
Sprawcy:
Okoliczności zbrodni:
12 września 1939 r. w piwnicy bloku Bernarda Freitaga przy ul. Kościelnej cywile schronili się przed działaniami wojennymi. Niemieccy żołnierze rozkazali wszystkim wyjść i oddzielili mężczyzn, których zaprowadzili do ogrodu na sąsiedniej działce z zamiarem ich rozstrzelania. Większość zatrzymanych podjęła próbę ucieczki, ale zginęli na miejscu. Zbiec udało się braciom Janowi, Józefowi i Leonowi Freitagom. Niemiecki patrol jednak dogonił ich i rozstrzelał. Rodziny pogrzebały ciała ofiar na cmentarzu w Rumi.
Tego samego dniacywile chronili się również w piwnicy domu przy ul. Lipowej. Zostali wywołani z piwnicy przez Niemców, którzy prawdopodobnie podpalili gospodarstwo. Na miejscu zostali rozstrzelani dwaj bracia Hilary i Roman Jarzębińscy, a ich ciała pozostawiono przed domem.
Warte odnotowania:
po wojnie w Niemczech prowadzono postępowania w sprawie wyżej opisanych zbrodni. Zentrale Stelle der LandesjustizverwaltungenzurAufklärungnationalsozialistischerVerbrechen(Centrala Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych) w Ludwigsburgu zakwalifikowała te czyny jako zbrodnie wojenne i przekazała sprawę do prokuratury w Getyndze. Ta w 1983 r. umorzyła postępowanie, uznając dowody za niewystarczające. Wskazywano, że ponieważ znane są jedynie nazwy jednostek Wehrmachtu z tego terenu, natomiast „nie zostały podane żadnego rodzaju cechy indywidualizujące określonych sprawców, to wyjaśnienie tych czynów po ponad 40 latach jest wykluczone”.
Bibliografia:
Archiwum Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku, S 72.2009.Zn, Śledztwo w sprawie zabójstw dokonanych we wrześniu 1939 r. w Rumi osiemnastu Polaków przez żołnierzy Wehrmachtu lub członków SS.
Gdynia 1939. Relacje uczestników walk lądowych, wstęp, wyb., kom. W. Tym, A. Rzepniewski, Gdańsk 1979.
Zarys dziejów Rumi, red. J. Banach, Toruń 1994.
Autor:
dr hab. Monika Tomkiewicz
---------------------------------
12 września 1939 r.
Rumia – Zbrodnia pomorska 1939
Data zbrodni:
Miejsce zbrodni: zobacz na mapie
Ofiary:
8 osób cywilnych: robotnicy Augustyn Burke i Robert Mienik oraz: Roman Polasik, Franciszek i Leon Szreder, Leon Ziemann, Stanisław Borkowicz, Jan Kolpa.
Sprawcy:
Okoliczności zbrodni:
nieznane.
Warte odnotowania:
po wojnie w Niemczech prowadzono postępowania w sprawie wyżej opisanych zbrodni. Zentrale Stelle der LandesjustizverwaltungenzurAufklärungnationalsozialistischerVerbrechen(Centrala Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych) w Ludwigsburgu zakwalifikowała te czyny jako zbrodnie wojenne i przekazała sprawę do prokuratury w Getyndze. Ta w 1983 r. umorzyła postępowanie, uznając dowody za niewystarczające. Wskazywano, że ponieważ znane są jedynie nazwy jednostek Wehrmachtu z tego terenu, natomiast „nie zostały podane żadnego rodzaju cechy indywidualizujące określonych sprawców, to wyjaśnienie tych czynów po ponad 40 latach jest wykluczone”.
Bibliografia:
Archiwum Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku, sygn. S 72.2009.Zn, Śledztwo w sprawie zabójstw dokonanych we wrześniu 1939 r. w Rumi osiemnastu Polaków przez żołnierzy Wehrmachtu lub członków SS.
Księga zgonów Urzędu Stanu Cywilnego w Rumi.
Gdynia 1939. Relacje uczestników walk lądowych, wstęp, wyb., kom. W. Tym, A. Rzepniewski, Gdańsk 1979
Zarys dziejów Rumi, red. J. Banach, Toruń 1994.
Autor:
dr hab. Monika Tomkiewicz