Hekatomba na osi czasu

Data zbrodni:

• 2 luty 1943 rok

 

Miejsce zbrodni: zobacz na mapie

• Róża (woj. lubelskie)

 

Ofiary:

• Polacy, 6 żołnierzy Batalionów Chłopskich, 32 mieszkańców wsi Róża w tym 15 kobiet i 8 dzieci. Najmłodsza ofiara miała 2 lata, najstarsza 70.
  
  Żołnierze Batalionów Chłopskich:
  
  podporucznik Włodzimierz Biront,
  szeregowy Czesław Biront,
  sanitariuszka Genowefa Kołodziej,
  plutonowy Jan Kostrubiec,
  plutonowy Franciszek Kostrubiec,
  szeregowy Bolesław Łopuszyński.

 

Sprawcy:

• Niemcy (żandarmeria niemiecka z Krasnobrodu)

 

Okoliczności zbrodni:

1 lutego 1943 roku polscy partyzanci pokonali Niemców w bitwie pod Zborecznem. Rannych żołnierzy przewożono do Róży, gdzie opatrywano ich w szpitalu polowym. Po bitwie w Róży na krótki odpoczynek zatrzymali się żołnierze 5. kompanii Batalionów Chłopskich dowodzonych przez por. Stanisława Ligenzę ps. „Grom”.

Jedna z mieszkanek wsi doniosła o tym fakcie Niemcom, którzy w zemście przeprowadzili pacyfikację Róży.

2 lutego 1943 roku wojska niemieckie otoczyły Różę. Większości partyzantów udało się uciec ze wsi, ale ranni przebywający w szpitalu polowym znajdującym się w gajówce jako jedni z pierwszych zostali zamordowani przez Niemców. Następnie wymordowano 36 mieszkańców Róży i spalono dziewięć gospodarstw.

 

Warte odnotowania:

Z gajówki gdzie przebywali partyzanci udało się uciec sanitariuszcze Wandzie Cisek. Kobieta została ranna w nogę przez Niemców, ale udało jej się ukryć w jednym z budynków, które nie zostały podpalone. Została zamordowana w 1944 roku we wsi Krajkamionka przez Ukraińców, którzy przybili ją gwoździami do drzwi stodoły.

Stanisław Burak, który jako dziecko przeżył pacyfikację Róży. - Ukrywałem się z bratem w piwnicy. Miałem wtedy 8 lat, a on 6 lat. Siedzieliśmy razem. Niemiec strzelał do nas dwa albo trzy razy. Ja się jakoś utrzymałem przy życiu, ale mój brat został zamordowany.

 

Bibliografia:

Józef Fajkowski, Wieś w ogniu. Eksterminacja wsi polskiej w okresie okupacji hitlerowskiej, Warszawa, 1972.

Mieczysław Kawka, Dramat Róży 2 luty 1943, Susiec 2012.

Wspomnienia Stanisława Buraka, relacja Radia Lublin z 75. Rocznicy Pacyfikacji Róży.

 

Autor: Michał Orłowski