Hekatomba na osi czasu

Data zbrodni:

• 14 lutego 1943
• 29 marca 1943
• 2 czerwca 1943
• 22 czerwca 1944
   

Miejsce zbrodni: zobacz na mapie

• Pardysówka Mała (woj. lubelskie)

 

Ofiary zbrodni:

• Polacy, mieszkańcy Pardysówki.
• 14 lutego1943 rok:

Anna Błaszkiewicz (lat 20)
Maria Bieszczanik (lat 36)
Maria Naklicka (lat 57)
Jan Pikora (lat 37)
Edwarda Szpinda (lat 20)

 

• 29 marca 1943 rok:

Jan Bieszczanik (lat 22)
Tomasz Bieszczanik (lat 63)
Antoni Bździuch (lat 30)
Jan Bździuch (lat 40)
Maria Chodara (lat 25)
Jan Ciećko (lat 40)
Józef Droździel (lat 33)
Andrzej Futyma (lat 25)
Teofila Futyma (lat 28)
Anna Gontarz (lat 25)
Wawrzyniec Gontarz (lat 51)
Bronisława Haczykowska (lat 16)
Maria Haczykowska (lat 17)
Julian Haczykowski (lat 27)
Maria Hurkała (lat 62)
Jan Jamróz (la 51)
Jan Koman (lat 29)
Jan Kozyra (lat 2)
Marian Kozyra (lat 6)
Stanisław Kozyra (lat 4)
Franciszek Kusiak (lat 21)
Jan Kusiak (lat 26)
Józef Kusiak (lat 28)
Magdalena Kusiak (lat 60)
Michał Kusiak (lat 22)
Wawrzyniec Kusiak (lat 51)
Władysław Kusiak (lat 17)
Wawrzyniec Lal (lat 46)
Bronisława Malec (lat 24)
Władysław Papiernik (lat 21)
Józefa Naklicka (lat 70)
Edward Senderek (lat 34)
Bronisława Zybura (lat 25)

 

• Czerwiec 1944 rok:

Józef Dziuba (lat 49)
Tomasz Malec (lat 49)
Jan Pardus (lat 17)
Jakub Rogowski (lat 57)
Franciszek Żmuda (lat 30)
Wojciech Żmuda (lat 60)

 

Sprawcy:

• Niemcy (SS, Wehrmacht, żandarmeria, Luftwaffe), Ukraińcy (SS Galizien)

 

Okoliczności zbrodni:

W 14 lutego 1943 roku, oddział SS i żandarmerii niemieckiej wkroczył do wsi i aresztował kilkunastu mieszkańców. Po spędzeniu Polaków na plac, Niemcy rozstrzelali pięciu z nich.

29 marca 1943 roku Niemcy i Ukraińcy wkroczyli do wsi i rozstrzelali 33 mieszkańców wsi w ich domach i na podwórzach, a 39 kolejnych Polaków wywieźli do obozu przejściowego w Zamościu. Ukraińcy podpalili wieś i strzelali do uciekających z płonących domów mieszkańców, a niektórych wrzucali do ognia.

Na początku czerwca 1943 roku na Pardysówkę samoloty Luftwaffe zrzuciły bomby zapalające, które zniszczyły pięć gospodarstw. Po bombardowaniu do wsi wkroczył oddział Wehrmachtu i zebrał mieszkańców pod murem cmentarza by ich rozstrzelać. Wówczas Niemcy zostali zaatakowani przez żołnierzy Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich oraz partyzantów radzieckich. Mieszkańcy uciekli. Zginęło sześciu Polaków.

22 czerwca 1944 roku, do Pardysówki wjechały oddziały Wehrmachtu i SS i przeprowadziły łapankę. Mieszkańcy ukrywali się w gospodarstwach i na polach lub uciekali przed Niemcami do lasu. Zatrzymano ok. 20 Polaków, których wywieziono do obozu przejściowego w Zwierzyńcu, a następnie do obozów koncentracyjnych m.in. KL Majdanek.

 

 

Bibliografia:

Stanisław Jastrzębski, Ludobójstwo nacjonalistów ukraińskich na Polakach na lubelszczyźnie w latach 1939-1947, Wrocław 2007.

Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945. Warszawa, 1981.

 

Autor: Michał Orłowski