Polska Hekatomba
Polska Hekatomba
Miejsce zbrodni: zobacz na mapie
Data zbrodni:
Ofiary:
Sprawcy:
Okoliczności zbrodni:
Zbrodnia w Palmirach była przede wszystkim częścią Akcji AB (Ausserordentliche Befriedungsaktion) prowadzonej w dystrykcie warszawskim między październikiem 1939 r. a listopadem 1940 r. Działania te miały na celu eksterminację polskich elit oraz wszystkich tych grup społecznych, które w czasie okupacji mogły tworzyć polski ruch oporu.
Na terenie Warszawy i dystryktu warszawskiego za realizację Akcji AB odpowiadał SS-Standartenführer Josef Meisinger. Miejsce egzekucji zostało uprzednio dobrze przygotowane. Niemcy wybrali obszerną polanę, dokonali wycinki drzew, a następnie oddziały Arbeitsdienst i Hitlerjugend kopały doły pod zbiorowe mogiły, zazwyczaj o głębokości 2,5-3 metrów i długości ok. 30 metrów. Transporty odbywały się o świcie, więźniom pozwalano na zabranie rzeczy osobistych pozorując przewóz do obozu koncentracyjnego. Egzekucje przeprowadzał pluton policji lub SS; strzelano z broni maszynowej. Po egzekucji miejsce było maskowane igliwiem, a na zasypanych dołach śmierci sadzono sosny.
Ofiarami zbrodni w Palmirach byli głównie więźniowie Pawiaka i aresztu Gestapo w alei Szucha. Pierwsze egzekucje odbyły się 7 i 8 grudnia 1939 r. Największe nasilenie egzekucji przypadło na czerwiec 1940 r., między 20 a21 czerwca rozstrzelano 358 osób. Po oficjalnym zakończeniu Akcji AB egzekucje w lasach palmirskich trwały dalej, rozstrzeliwano m.in. więźniów Pawiaka. W Palmirach zginęli także przedstawiciele inteligencji z innych miast, w tym mieszkańców Łowicza, Legionowa i Pruszkowa. Miały tam miejsce także egzekucje odwetowe, m.in. rozstrzelanie 21 więźniów Pawiaka 11 marca 1941 r. jako odwet za wykonany wyrok śmierci przez żołnierzy Związku Walki Zbrojnej na znanym w Warszawie kolaborancie Igo Symie.
Jako ostatni akt zbrodni w Palmirach przyjmuje się rozstrzelanie 47 osób zabranych z więzienia przy ul. Dzielnej 17 lipca 1941 r.
Warte odnotowania:
W Palmirach zamordowano m.in. Maciej Rataja, marszałka Sejmu w latach 1922-1928, Janusza Kusocińskiego, lekkoatletę i złotego medalistę olimpijskiego, Dawida Przepiórkę, szachistę i złotego medalistę olimpijskiego, a także licznych polityków, działaczy, artystów, urzędników, prawników, sportowców, nauczycieli i duchownych.
3 marca 1947 roku wyrokiem polskiego Najwyższego Trybunału Narodowego na karę śmierci zostali skazani Ludwig Fischer i Josef Meisinger; oba wyroki zostały wykonane. Paul Moder zginął w lutym 1942 r. na froncie wschodnim.
Źródła:
Außerordentliche Befriedungsaktion 1940 – akcja AB na ziemiach polskich: materiały z sesji naukowej (6–7 listopada 1986 r.), red. Z. Mańkowski, Warszawa 1992.
Bartoszewski W., Palmiry, Warszawa 1976.
Böhler J., K-M. Mallmann, J. Matthäus, Einsatzgruppen w Polsce, Warszawa 2009.
Misiak J., Palmiry, Izabelin 2006.
Wardzyńska M., Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce Intelligenzaktion, Warszawa 2009.
Wójcicka, E., Tylko sosny były świadkami. Egzekucje w Palmirach, https://przystanekhistoria.pl/pa2/teksty/62949,Tylko-sosny-byly-swiadkami-Egzekucje-w-Palmirach.html
Autor: Daniel Wicenty/IPN Gdańsk