Hekatomba na osi czasu

Data zbrodni:

Szacuje się, że w okolicy miejscowości Nowy Wiec zamordowano od 200 do 300 osób.

• 22 listopada 1939 r. Selbstschutz zamordował 42 lub 43 Polaków.
• W październiku i listopadzie 1939 r. zginęło tam ok 50 Polaków.
• Kolejne egzekucje prowadzone były w 1944 r.

Miejsce zbrodni: zobacz na mapie

• Do 1939: wieś w gminie Skarszewy, powiat polityczny Kościerzyna, województwo pomorskie, Rzeczpospolita Polska; 1939 -1945: rejencja gdańska, powiat kościerski, Okręg Rzeszy Gdańsk – Prusy Zachodnie; 1975 – 1989 Polska Rzeczpospolita Ludowa, województwo gdańskie; 2021 Rzeczpospolita Polska, województwo pomorskie, wieś pogranicza kaszubsko-kociewskiego, w powiecie starogardzkim, w gminie Skarszewy.

Areszt Selbstschutz w Nowym Wiecu został zorganizowany w gospodarstwie rolnika Władysława Wieckiego. Rodzina Wieckiego została przez Niemców wysiedlona, a on zamordowany. W okresie okupacji gospodarstwem Wieckiego zarządzał Oskar Knorr, który jednocześnie został mianowany przez Kreisleitera Kościerzyny G. Modrowa sołtysem i komendantem policji niemieckiej dla utrzymania porządku w Nowym Wiecu.

Ofiary:

• Około 60 Polaków uwięzionych w pierwszych miesiącach wojny w więzieniu w Skarszewach i obozie przejściowym w Wielkim Klinczu zostało przewiezionych do Nowego Wieca i osadzonych w zabudowaniach gospodarczych. Aresztanci byli przetrzymywani w 3 piwnicach, gdzie na drewnianych drzwiach ryli swoje nazwiska. W trakcie śledztwa prowadzonego przez Okręgową Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku w 1969 r. ustalono 23 nazwiska ofiar: ks. Jana Pawła Aeltermanna – proboszcza parafii w Mierzeszynie koło Skarszew, ks. Alfonsa Kwiatkowskiego ze Starych Polaszek, ks. Bolesława Białczaka z Wilczych Błot, oraz mieszkańców Nowego Wieca: Jana Daleckiego i Jakuba Zarzyckiego, z Kobyla: Piotra Banaszaka, ks. proboszcza Benedykta Michnowskiego, Jana Pstrąga, Stanisława Sobczaka i Józefa Tecę, Filipa Żurawskiego, ze Starej Kiszewy: Bronisława Bryllowskiego, Walentego Bukowskiego, Jana Kaisera, Aleksandra Kamińskiego, sołtysa Jana Polewskiego, Izydora Rozgańskiego i Bernarda Skrzyńskiego, aptekarza Kalinowskiego, z Chwarzna: Augustyna Żywickiego, z Przywidza Aleksandra Dunsta, z Bunkrowych: Leona Pałubickiego, z Dekownicy Leona Pellowskiego, sz Szczodrowa ks.Waltera Spicę.

Sprawcy:

• W domu po Wieckich posterunek zorganizował oddział Selbstschutz pod dowództwem SS – Obersturmbannführera Arthura Dresslera. Prokuratura w Bamberg w postępowaniu przeciwko Bruno Klattowi ustaliła 14 nazwisk członków Selbstschutzu biorących udział w egzekucji: Bruno Klatt, Hermann Hopp, Emil Karnath, Edwin Hellwig, Otto Klatt, Friedrich Klatt, Helmut Harthun, Borkowski, Schwonke, max Brews, Walter Koch, Arthur Dressler, Willi Gast, Walter Döring.

Okoliczności zbrodni:

W Nowym Wiecu zbrodnia miała miejsce za stodołą gospodarstwa Wieckiego. 22 listopada 1939 r. członkowie Selbstschutzu uzbrojeni w karabiny zamordowali 42 lub 43 Polaków. Przed rozstrzelaniem ofiary musiały same wykopać sobie groby. Oprawcy mordując swoje ofiary wykrzykiwali pod ich adresem obelżywe słowa i znęcali się nad nimi fizycznie. Kolejne egzekucje za stodołą Wieckiego prowadzone były w miesiącach październik – listopad 1939 r., zginęło wówczas ok. 50 Polaków.

Informacje dodatkowe:

Jesienią 1944 r. do budynków owczarni na terenie gospodarstwa Wieckiego dotarł transport ok. 300 Polaków i Żydów prawdopodobnie z terenów objętych Powstaniem Warszawskim.

Po wojnie za stodołą gospodarza Wieckiego odkopano 5 mogił wskazanych przez miejscową ludność. Tylko w jednej znaleziono zwłoki 14 ofiar skrępowane drutem kolczastym, przykryte trawą i polane wapnem. Na polu należącym do gospodarza Myszkura znaleziono zwłoki 12 kobiet i 1 mężczyzny, którego tożsamości nie udało się ustalić. Z pozostałych mogił w 1944 r. Niemcy wykopali zwłoki i wywieźli w nieznane miejsce, gdzie je spalili. W mogiłach tych znaleziono szczątki ludzkie, ubrania i drobne przedmioty.

Bibliografia:

Archiwum Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku

Bundesarchiv Ludwigsburg

Kazimierz Leszczyński, Eksterminacja ludności na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy, [w:] Eksterminacja ludności w Polsce w czasie okupacji niemieckiej 1939-1945, Poznań – Warszawa, 1962.

Elżbieta Grot, Eksterminacja i represje, [w:] Kościerzyna i powiat kościerski w latach II wojny światowej 1939 -1945, Kościerzyna 2009.

Autor: Monika Tomkiewicz