Hekatomba na osi czasu

Data zbrodni:

• 8 września 1939 r. 

 

Miejsce zbrodni: zobacz na mapie

• wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wągrowieckim (również w okresie okupacji niemieckiej). Okręg Rzeszy Poznań (późniejszy Kraj Warty), droga prowadząca do Międzylesia od strony Budzynia. 

 

Ofiary:

• Obywatele polscy: Feliks Andrzejewski, Czesław Brzeziński, Józef Gruszczyński, Czesław Piersiała - mieszkańcy Międzylesia, pracownicy rolni. 

 

Sprawcy:

• nieustaleni z imienia i nazwiska żołnierze Wehrmachtu z 12 Pułku Ochrony Pogranicza oraz Niemiec z Międzylesia o nazwisku Priebe jako pomocnik. Z uwagi na niemożliwość wykrycia sprawców śledztwo w tej sprawie, prowadzone przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Poznaniu zostało umorzone w grudniu 2005 r. 

 

Okoliczności zbrodni:

1 września 1939 r. po wybuchu wojny wielu polskich mieszkańców wsi Międzylesie opuściło tą miejscowość udając się w kierunku Gniezna i Janowca Wielkopolskiego. Tak też było w przypadku Feliksa Andrzejewskiego, Czesława Brzezińskiego, Józefa Gruszczyńskiego i Czesława Piersiały. Po kilku dniach postanowili oni wrócić do wsi. 8 września wjeżdzając na rowerach do Międzylesia napotkali patrol złożony z dwóch żołnierzy Wehrmachtu, najprawdopodobniej z 12 Pułku Ochrony Pogranicza, czyli jednostki, która zajęła wieś. Nie zdołano ustalić szczegółowego przebiegu tego zdarzenia i motywów sprawców. Wiadomo jednak, że czterej Polacy zostali wówczas rozstrzelani przez żołnierzy niemieckich. Możliwe, że zostali zamordowani, gdyż nie chcieli zatrzymać się do kontroli. Przed śmiercią mieli być bici kolbami karabinów, a jeden z poszkodowanych został zmuszony do wykopania dołu, do którego dwóch nieustalonych Niemców z pobliskiej Dąbrowy złożyło po egzekucji ciała obywateli polskich. Miało to miejsce na polu miejscowego rolnika Goździewicza. W lipcu 1945 r. przeniesiono zwłoki ofiar na cmentarz katolicki w Damasławku. 

 

Warte odnotowania:

Śledztwo w tej sprawie prowadziła również zachodnioniemiecka Prokuratura w Bielefeld, która wobec niemożności wykrycia bezpośrednich sprawców zbrodni umorzyła swoje postępowanie w maju 1977 r. 

 

Źródła:

S. 128/04/Zn, Postępowanie o umorzeniu śledztwa przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Poznaniu w sprawie zamordowania w dniu 8.09.1939 roku w Międzylesiu 4 Polaków przez funkcjonariuszy III Rzeszy, 28.12.2005. 

 

Autor: Wojciech Wichert