Hekatomba na osi czasu

Data zbrodni:

• wrzesień-październik 1939 r. 

Miejsce zbrodni: zobacz na mapie

• Łobżenica i okolice: cmentarz żydowski, Las Łobżonka, majątek Łobżenica- Rataje, strzelnica.

Ofiary:

• polska i żydowska ludność cywilna, mieszkańcy Łobżenicy i okolic. W Łobżenicy w 1945 r. z 7 grobów wydobyto 52 ciał ofiar.

Sprawcy:

• Niemcy etniczni – obywatele polscy niemieckiego pochodzenia – członkowie Selbstschutzu z Łobżenicy. Dowódcą Selbstschutzu w Łobżenicy był Hermann Seehaver z zawodu dentysta, który był także komisarycznym burmistrzem Łobżenicy. 

Okoliczności zbrodni:

Zatrzymywanych Polaków uwięziono w miejscowym więzieniu, gdzie byli bici i przesłuchiwani. Sprawcy często byli pijani. W więzieniu dochodziło do gwałtów na polskich kobietach i rozstrzeliwań. Ofiary były wyprowadzane z więzienia i pędzone na miejsce egzekucji. Tam były rozstrzeliwane, protokoły ekshumacyjne świadczą, że u wielu czaszki zostały rozbite tępymi narzędziami. Większość ze sprawców uniknęła odpowiedzialności karnej. 

Warte odnotowania:

Ucieczka znad grobu

Podczas jednej z egzekucji udało się uciec dwóm osobom. Jeden z nich, leśniczy Jan Pankowski zeznał:  W dniach 22 i 24 września przeznaczono mnie z obywatelem Władysławem Habierą i czteroma innymi do prac kopania zbiorowego grobu. W nocy z 23 na 24 września zostałem wywieziony wozem zaprzęgniętym w konie na miejsce, w którym kopałem grób. Wraz ze mną wywieziono wówczas ok. 24 osoby, które zostały rozstrzelane z wyjątkiem Antoniego Dywla i mnie, którześmy z nad grobu uciekli. Podczas ucieczki zostałem raniony w lewą nogę, jednak zdołałem zbiec. Natomiast Antoni Dywel został ujęty w styczniu 1940 r. umieszczony w obozie koncentracyjnym w Dachau”

Źródła:

- B. Bojarska, Zbrodnie Selbstschutzu w Łobżenicy, „Przegląd Zachodni nr 5/1963,

- A. Mietz, J. Pakulski, Łobżenica. Portret miasta i okolic, Toruń 2014.

Autor: Tomasz Ceran