Hekatomba na osi czasu

Data zbrodni:

• październik - listopad 1939 r. 

Miejsce zbrodni: zobacz na mapie

• majątek Komierowo, powiat sępoleński

Ofiary:

• polska ludność cywilna

Sprawcy:

• etniczni Niemcy – członkowie Selbstschutz Westpreussen działający pod nadzorem SS, skierowani z obozu w Radzimiu. Wśród nich Richard Kemnitz i Emil Daas. Kemnitz został skazany po wojnie przez Sąd Krajowy w Münster na 6 i pół roku więzienia, natomiast Daasa Sąd Okręgowy w Chojnicach skazał na karę śmierci.  

Okoliczności zbrodni:

w połowie września 1939 r. w majątku Komierowo urządzony został prowizoryczny obóz. Ludzi zaczęto zwozić i doprowadzać do majątku na początku października. Liczna grupa trafiła tam 25 października pod nadzorem Richarda Kemnitza z obozu w Radzimiu, który odtąd pełnił funkcję komendanta w Komierowie. Obóz nadzorowało prawdopodobnie ośmiu strażników. Więźniowie byli wysyłani do prac polowych. Strażnicy znęcali się nad przetrzymywanymi Polakami. Nie można określić liczby więźniów. Według relacji części świadków można założyć, że w Komierowie mogło przebywać nawet 70 osób. Nie jest też znana liczba ofiar. Z imienia i nazwiska znanych jest 10 osób. Obóz przestał istnieć najprawdopodobniej w tym samym czasie, kiedy rozwiązano Selbstschutz na Pomorzu, czyli pod koniec listopada 1939 r.    

Warte odnotowania:

Majątek ziemski w Komierowie należał do rodu Komierowskich. Ostatnim właścicielem majątku przed 1 września 1939 r. był Tomasz Komierowski, którego Niemcy aresztowali w pierwszych dniach wojny. Tomasz Komierowski został przewieziony do obozu w Lipce koło Złotowa i w nocy z 3 na 4 września rozstrzelany.

Źródła:

- Archiwum Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku, S Akta śledztwa w sprawie rozstrzelania przez Niemców na przełomie października i listopada 1939 r. w Komierowie Stefana Morcaka, Zbigniewa Hagno, Józefa Marasza, Piesika i Mariana Grochowskiego. 

- Mazanowska I., Zbrodnia pomorska 1939 – Radzim, Toruń 2020. 

Autor: Izabela Mazanowska