Hekatomba na osi czasu

Data zbrodni:

• październik 1939 r.

Miejsce zbrodni: zobacz na mapie

• Jaroszewy (powiat kościerski).

Ofiary:

• polska ludność cywilna, 39 mieszkańców wsi Jaroszewy w tym 18 rolników, 11 robotników,  3 rolników, kowal, młynarz, szewc, rzeźnik, piekarz, listonosz, sołtys, właściciel sklepu.

Sprawcy:

• miejscowi Niemcy – członkowie Selbstschutzu, niemiecka żandarmeria. Żaden ze sprawców po wojnie, nie został pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Prokuratura w Duisburgu nie postawiła zarzutów  sprawcom z powodu braku dowodów i śmierci głównych podejrzanych 

Okoliczności zbrodni:

25 października Niemcy zwołali zebranie mieszkańców wsi w miejscowej szkole. Mieli się tam stawić mężczyźni z każdej rodziny. Część z mężczyzn wyprowadzono kolumną marszową w kierunku Lasu Mestwinowskiego. Na końcu kolumny jechał samochód z karabinem maszynowym. Polaków zaprowadzono w głąb lasu nad wcześniej wykopany dół. Tam ich rozstrzelano. Zwłoki szybko zakopano. Rodziny pomordowanych wysiedlono do Generalnego Gubernatorstwa. Jesienią 1944 r. dla zatarcia śladów zbrodni, ciała zamordowanych zostały wykopane i spalone. Po wojnie odnaleziono zwłoki tylko jednej osoby (Roberta Wysieckiego).

Informacje dodatkowe:

„Świńska zaraza”

Sprawcy – miejscowi Niemcy, którzy po wojnie uciekli do RFN,  przed prokuraturą zachodnioniemiecką, tłumaczyli, że w październiku 1939 r. wybuchła we wsi zaraza świń i wykopali dół, żeby zakopać martwe zwierzęta. Rzekomo nie wiedzieli, że będą tam mordowani Polacy. Mieli oni zostać zmuszeni pod groźbą użycia broni przez członków SS do udziału w egzekucji. Wszyscy zostali uniewinnieni. 

Źródła:

M. Tomkiewicz, Zbrodnie Selbstschutzu w powiecie kościerskim na przykładzie zabójstw dokonanych w Karpnie koło Lipusza i Jaroszewach w październiku 1939 roku [w:] Zapomniani kaci Hitlera. Volksdeutscher Selbstschutz w okupowanej Polsce 1939–1940. Wybrane zagadnienia, red. I. Mazanowska, T. S. Ceran, Bydgoszcz–Gdańsk 2016.

Autor: Tomasz Ceran