Hekatomba na osi czasu

Data zbrodni:

• 2 września 1939 r. 

 

Miejsce zbrodni: zobacz na mapie 

• Izbiska - osada w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie leszczyńskim, niedaleko Jabłonnej. Od końca października 1939 r. Okręg Rzeszy Poznań (późniejszy Kraj Warty). Teren folwarku. 

 

Ofiary:

• Andrzej Golon – mieszkaniec wsi Jabłonna

 

 

• Niemieccy dywersanci z okolicy, członkowie mniejszości niemieckiej. Ich tożsamości nie udało się ustalić. Prawdopodobnie wstąpili oni później do Selbstschutzu Posen, paramilitarnej organizacji, dowodzonej przez funkcjonariuszy SS, skierowanych na te tereny z III Rzeszy. Wobec braku możliwości ustalenia bliższych danych bezpośrednich sprawców tego mordu w celu wyniszczenia polskiej grupy narodowej, śledztwo w tej sprawie, prowadzone przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Poznaniu zostało umorzone w grudniu 2012 r. 

 

Okoliczności zbrodni:

Zajęcie przez Wehrmacht terenów powiatu leszczyńskiego miało miejsce 4 września 1939 r. Jeszcze przed tym faktem akcje dywersyjne podjęli miejscowi Niemcy, mieszkający tu przed wybuchem wojny. Niektórzy z nich zbiegli do Niemiec w sierpniu tegoż roku i z początkiem września przeszli na stronę polską w celach dywersyjnych. Mieszkańcy oddalonych kilka kilometrów od Leszna miejscowości w pierwszych dniach września nie odczuli jeszcze skutków wojny. Nie było tam wtenczas walk i nie widziano żołnierzy niemieckich. 2 września 1939 r. Andrzej Golon jak zwykle udał się w godzinach rannych w kierunku folwarku Izbiska koło Jabłonnej, należącego do miejscowego Niemca, gdzie pracował w chlewni. Wraz z nim poszła tam też jego córka, Józefa. Po drodze jednak rozdzielili się. Ojciec udał się drogą główną, zaś córka drogą polną. W drodze do folwarku Andrzej Golon został zastrzelony przez niemieckich dywersantów, a jego zwłoki znaleziono przy drodze. Pochowano go na cmentarzu w Jabłonnej. Bliższych okoliczności zdarzenia nie udało się ustalić w toku śledztwa. Andrzej Golon poniósł śmierć tylko z tego powodu, że był Polakiem. 

 

Warte odnotowania:

Śledztwa m.in. w tej sprawie zostały zawieszone również przez Okręgową Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w Poznaniu w latach 1978 i 1989. 

 

Źródła: 

S. 79/12/Zn, Postanowienie o umorzeniu śledztwa OKŚZpNP w Poznaniu w sprawie zamordowania w pierwszych dniach września 1939 r. w okolicy Rydzyny k/Leszna Andrzeja Golona, Stefana Bogdanów i Józefa Stawowego przez hitlerowskich dywersantów, 7 XII 2012. 

 

Autor: dr Wojciech Wichert (IPN Szczecin)