Data zbrodni:

• 5 i 6 września 1939 r.

Miejsce zbrodni: zobacz na mapie

• Bysewo, 54°21'56"N   18°28'23"E.

Ofiary:

• 5 września 1939 r. w miejscowości Bysewo zostali zamordowani mieszkańcy tej miejscowości: Albert i Leon Kreft, Alfons Majewski, Jan Reszke i Jan Klass;
• 6 września 1939 r. w Bysewie zginęli Władysław Salachna, Józef Orawc, Emil i Michał Lach.

Sprawcy:

• nieustaleni żołnierze Wehrmachtu lub członkowie SS z Gdańska.

Okoliczności zbrodni:

Po aresztowaniu 5 września braci Kreft, Majewskiego, Reszke i Klassa byli oni przez jeden dzień przetrzymywani w pomieszczeniach piwnicznych majątku Arnolda Hensela w Bysewie, a następnie zamordowani w piwnicach miejscowego pałacu. Dzień później, 6 września, również w Bysewie, zginęli: Władysław Salachna, Józef Orawc, Emil i Michał Lach. Powodem zatrzymania i późniejszego rozstrzelania był prywatny akt zemsty dokonany na miejscowych gospodarzach przez Arnolda Hensela, byłego właściciela majątku ziemskiego w Bysewie, za to, że Polakom przed wojną władze polskie przydzieliły działki powstałe z częściowej parcelacji tego majątku.

Warte odnotowania:

Po dokonanej egzekucji zostały spalone zabudowania gospodarcze należące do ofiar. Ciała zamordowanych Niemcy pojedynczo przyczepili do koni i ciągnęli do miejsca, gdzie mieli zostać zakopani. Dół ten wcześniej wykopali Albert Kreft i Alfons Majewski. Miejsce to znajdowało się w pobliżu rowu, obok małego parku. Po wojnie zwłoki zamordowanych ekshumowano i pochowano na cmentarzu w Matarni.

W 1971 r. funkcjonariusze z posterunku Milicji Obywatelskiej w Żukowie dokonali oględzin miejsca zbrodni 9 osób zamordowanych w Bysewie.

Śledztwo w sprawie rozstrzelania 9 polskich mężczyzn w miejscowości Bysewo w 1977 r. prowadziła Prokuratura w Düsseldorfie.

Źródła:

Archiwum Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku.

Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku, śledztwo w sprawie zabójstw w dniach 5 i 6 września 1939 r. w Bysewie pow. kartuski dziewięciu Polaków – mieszkańców Bysewa i okolic.

Bibliografia:

Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945, województwo gdańskie, Warszawa 1987, s. 22.

Autor:

Monika Tomkiewicz